Prawo pacjenta do drugiej opinii lekarskiej jest prawem pacjenta, które zapewnia pacjentowi poczucie podmiotowości w procesie leczenia. Dzięki temu prawu pacjent ma możliwość kontrolowania prawidłowości podejmowanych wobec niego decyzji i czynności leczniczych. Dzięki temu prawu pacjenta zwiększa się jego poczucie bezpieczeństwa. Poprzez bowiem realizacji tego prawa w ocenie stanu zdrowia pacjenta i wyborze leczenia uczestniczy większa ilość lekarzy. A jak powszechnie wiadomo takie postępowanie zawsze gwarantuje lepszy poziom opieki.

Spis treści

Uregulowania ustawowe

Prawo pacjenta do drugiej opinii lekarskiej zostało uregulowane w art. 6 ust. 3 pkt 1) ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta. Zgodnie z uregulowaniem zawartym w tym przepisie pacjent może żądać aby:

lekarz udzielający pacjentowi świadczeń zdrowotnych zasięgnął opinii innego lekarza albo zwołał konsylium lekarskie;

Jak wynika z tego uregulowania prawo pacjenta do drugiej opinii lekarskiej ma dwa warianty. Według pierwszego wariantu pacjent może żądać aby lekarz przy udzielania pacjentowi świadczeń zdrowotnych zwrócił się o opinię do drugiego lekarza. Według drugiego wariantu pacjent może żądać aby ten lekarz zwołał konsylium lekarski. Jeżeli pacjent zwróci się z żądaniem zasięgnięcie drugiej opinii lub zwołania konsylium takie żądanie należy odnotować w dokumentacji medycznej.

Sens prawa pacjenta do drugiej opinii lekarskiej

Wprowadzenie uprawnienia dla pacjenta do żądania drugiej opinii lekarskiej lub zwołania konsylium lekarskiego jest jasne. Służy ono weryfikacji dotychczasowej decyzji lekarza, dotychczasowego leczenie i w rezultacie ma poprawić jakość udzielanych pacjentowi świadczeń zdrowotnych. Zauważa się również, że takie uregulowanie pozwala w pewnym stopniu współdecydować pacjentowi o leczeniu. W szczególności w razie „wątpliwości diagnostycznych lub terapeutycznych” zasięgnięcie drugiej opinii pozwala na uniknięciu z punktu widzenia pacjenta możliwych wątpliwości co do prawidłowości procesu leczenia.

Odmowa zasięgnięcia drugiej opinii i zwołania konsylium

Prawo pacjenta do drugiej opinii lekarskiej nie jest prawem bezwzględnym. Przez brak bezwzględności tego prawa rozumiemy to, że może ona pozostać niezrealizowane pomimo że pacjent takie żądania zgłosi. Zgodnie bowiem z uregulowaniem zawartym w art. 6 ust. 4 ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta lekarz może odmówić zasięgnięcia opinii innego lekarza lub zwołania konsylium lekarskiego jeżeli uzna, że żądanie pacjenta jest bezzasadne.

Pytanie pojawia się w tym miejscu oczywiste. Mianowicie co należy rozumieć przez określenie „bezzasadne”? Ustawa w żadnym miejscu tego nie wskazuje w jaki sposób rozumieć to określenie. W każdym przypadku bezzasadność żądania będzie oznaczała co innego. Wydaje się, że z bezzasadnością żądania będziemy mieli do czynienia np. wówczas gdy pacjent będzie żądał zasięgnięcie opinii lekarza o specjalności niemającej żadnego związku ze stanem zdrowia pacjenta. Albo stan zdrowia pacjenta „na pierwszy rzut oka” nie będzie uzasadniał zasięgnięcia drugiej opinii lub zwołania konsylium. Np. może być to sytuacja, w której pacjent leczy się z powodu relatywnie błahego schorzenia. Jeżeli pacjent żąda zwołania konsylium w sprawie tego schorzeniu to jego żądanie jest wówczas bezzasadne.

Odmowę zasięgnięcia drugiej opinii lub zwołania konsylium należy odnotować w dokumentacji medycznej.

Prawo pacjenta do drugiej opinii lekarskiej a rodzaj udzielanego świadczenia

Prawo pacjenta do drugiej opinii lekarskiej nie zależy od rodzaju udzielanych świadczeń zdrowotnych temu pacjentowi. Pacjent może więc żądać zasięgnięcie drugiej opinii lub zwołania konsylium lekarskiego zarówno wówczas gdy leczy się w szpitalu jaki i przychodni. Wydaje się, że w przypadku świadczeń szpitalnych realizacja tego uprawnienia pacjenta jest łatwiejsza z uwagi na dostępność kadry medycznej. W przypadku leczenia w trybie ambulatoryjnym niejednokrotnie może się okazać, że zasięgniecie opinii innego lekarza a zwłaszcza zwołanie konsylium lekarskiego może okazać się niemożliwe. Dotyczy to w szczególności mniejszych przychodni lekarskich i udzielania świadczeń zdrowotnych w gabinecie lekarskim.

Realizacja prawa pacjenta do drugiej opinii lekarskiej w leczeniu ze środków publicznych i leczeniu prywatnym

Co nie budzi wątpliwości prawo pacjenta do drugiej opinii przysługuje temu pacjentowi zarówno wówczas gdy pacjent korzysta ze świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych jak i wówczas gdy korzysta z leczenia prywatnego. W przypadku świadczeń finansowanych ze środków publicznych może pojawić się problem ograniczania (limitu) świadczeń finansowanych ze środków publicznych.

Naruszenie prawa pacjenta do drugiej opinii lekarskiej

Prawo pacjenta do drugiej opinii lekarskiej tak jak niemal wszystkie prawa pacjenta jest chronione w następujący sposób. Otóż w razie jego naruszenia pacjentowi przysługuje roszczenie o zasądzenie odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Prawo pacjenta do żądania drugiej opinii pielęgniarki i położnej

Tytułem uwagi końcowej należy również wspomnieć, że pacjentowi przysługuje nie tylko prawo do żądania wydania drugiej opinii przez lekarza. Pacjent może bowiem żądać aby o zasięgnięcie opinii innej pielęgniarki lub położnej zwróciła się udzielająca temu pacjentowi świadczeń zdrowotnych pielęgniarka lub położna.