Prawo pacjenta do informacji nie jest jednorodnym prawem. Na to prawo składa się kilka różnych uprawnień pacjenta. Prawa te zawierają w sobie uprawnienie dla pacjenta do żądania od podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych udzielenia mu określonych informacji. Te uprawnienia pacjenta do żądania określonych informacji to mi.in :

prawo pacjenta do informacji o stanie zdrowia,
prawo pacjenta do informacji o zamiarze odstąpienie od leczenia,
prawo pacjenta do informacji o prawach pacjenta i prawo pacjenta do informacji o rodzaju i zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych,
prawo do informacji o wszczepionym wyrobie medycznym.

Spis treści

Prawo pacjenta do informacji o stanie zdrowia

Bez wątpienia najważniejszym rodzajem prawa pacjenta do informacji jest prawo pacjenta do uzyskania informacji o jego stanie zdrowia. W art. 9 ust. 1 ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta stanowi, że : „Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia”. Ściśle z tym prawem pacjenta skorelowane jest prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie mu świadczenia zdrowotnego. W rzeczywistości nie ma sensu mówienia odrębnie o tych dwóch prawach. Prawo pacjent do uzyskania informacji o stanie jego zdrowia służby bowiem skutecznemu korzystania z prawa do udzielenia zgody na leczenie. Tylko bowiem wówczas gdy pacjent otrzymał rzetelną informację o swoim stanie zdrowia może skorzystać z prawa do udzielenia zgody na leczenie. Ponieważ z prawem pacjenta do uzyskania informacji o stanie zdrowia wiąże się kilka trudnych zagadnień szerzej opisaliśmy to prawo w odrębnym wpisie.

Poinformowanie pacjenta o zamiarze odstąpienia od leczenia

Nie jest powszechnie wiadomym, że lekarz może odmówić leczenia pacjenta oraz że może przerwać leczenie pacjenta. Takie dwa uprawnienia dla lekarza wynika z art. 38 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Zgodnie z tym uregulowaniem lekarz może nie podjąć leczenia pacjenta i może też odstąpić od leczenia. Takie decyzje lekarz może podjąć wyłącznie wówczas gdy niepodjęcie leczenia lub zaprzestanie leczenia nie stanowią dla pacjenta niebezpieczeństwa utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego rozstroju zdrowia oraz innego przypadku niecierpiącego zwłoki. Niepodjęcie leczenia jak i zaprzestanie leczenia nie mogą być dla pacjenta zaskoczeniem. Dlatego też pacjent, jego przedstawiciel ustawowy bądź opiekun faktyczny mają prawo do odpowiednio wczesnego otrzymania informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia. Oprócz informacji o niepodjęciu leczenia lub zaprzestaniu leczenia lekarz powinien udzielić pacjentowi, jego przedstawicielowi ustawowemu bądź opiekunowi faktycznemu również informacji o możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych.

Cel wcześniejszego poinformowania pacjenta o zamiarze odstąpienia od leczenia jest jasny. Po pierwsze pacjent nie powinien być taką informację zaskakiwany. Po drugie pacjent powinien mieć możliwość zorganizowania sobie dalszego leczenia. Z tego prawa pacjenta wynika kolejny obowiązek dla lekarza. Ten obowiązek polega na tym aby odstępując od leczenia pacjenta lekarz poinformował pacjenta co najmniej o tym w jakim podmiocie leczniczym albo u jakiego lekarza pacjent może kontynuować leczenie.

Podobnie uregulowano kwestie poinformowania pacjenta przez pielęgniarkę i położną, które odmawiają wykonania zlecenie lekarskiego. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, pielęgniarka lub położna, która odmawia wykonania zlecenia lekarskiego, ma obowiązek uprzedzenia pacjenta, przedstawiciela pacjenta bądź opiekuna faktycznego pacjenta o tej odmowie. Oprócz tego pielęgniarka i położna ma obowiązek poinformować te osoby o realnych możliwościach uzyskania przez pacjenta świadczenia u innej pielęgniarki lub położnej albo w podmiocie leczniczym.

Prawo pacjenta do informacji o prawach pacjenta

Prawo pacjenta do informacji o prawach pacjenta nie jest szczególnie skomplikowane. Treść tego prawa reguluje art. 11 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgodnie z tym uregulowaniem pacjent powinien zostać poinformowany o:

(i) prawach pacjenta określonych w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz w innych ustawach;

(ii) ograniczeniach praw pacjenta.

Te informacji powinny zostać podane w formie pisemnej. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych powinien te informacje umieścić w lokalu, w którym tych świadczeń udziela. Informacja ta powinna być umieszczone w miejscu ogólnie dostępnym. Jeżeli pacjent się nie porusza informacje o prawach pacjenta należy zamieścić w pomieszczeniu, w którym pacjent przebywa. Te informacje należy podać pacjentowi tak aby mógł się zapoznać ze swoimi prawami.

Obowiązku podawania informacji o prawach pacjenta nie ma mają :

(i) wykonujący działalność leczniczą lekarze w ramach indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich,

(ii) wykonujący działalność leczniczą pielęgniarki i położne w ramach indywidualnych praktyk pielęgniarek, położnych, oraz indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęgniarek, położnych

(iii) wykonujący działalność leczniczą fizjoterapeuci w ramach indywidualnych praktyk fizjoterapeutycznych

– jeżeli te praktyki są wykonywane wyłącznie w miejscu wezwania.

Prawo pacjenta do informacji o rodzaju i zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych

Kolejnym przejawem prawa pacjenta do informacji jest prawo pacjenta do informacji o rodzaju i zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych przez podmiot tych świadczeń udzielający. Zakres tego prawa jest jasny. Pacjent korzystający albo zamierzający korzystać ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez dany podmiot ma prawo wiedzieć jaki świadczeń zdrowotnych ten podmiot udziela. Zakres tego prawa obejmuje również prawo do otrzymania informacji o profilaktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Dotyczy to przypadku jeżeli dany podmiot takie programy realizuje. Podobnie jak informację o prawach pacjenta informację o rodzaju i zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych podaje się w lokalu, w którym podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych tych świadczeń udziela w miejscu ogólnie dostępnym.
Jeżeli pacjent się nie porusza informacje należy zamieścić w pomieszczeniu, w którym pacjent przebywa. Obowiązku podania informacji o rodzaju i zakresie udzielanych świadczeń zdrowotnych nie stosuje się również do wykonywanych wyłącznie w miejscu wezwania indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich, indywidualnych praktyk pielęgniarek, położnych, indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęgniarek, położnych i indywidualnych praktyk fizjoterapeutycznych.

Prawo do informacji o wszczepionym wyrobie medycznym

W szczególny sposób zostało uregulowane prawo pacjenta do informacji o wszczepionym wyborze medycznym. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta pacjentowi, któremu wszczepiono wyrób medyczny, podmiot wykonujący działalność leczniczą, który wykonał implantację, jest obowiązany dostarczyć, wraz z kartą implantu, informacje, o których mowa w art. 18 ust.1 rozporządzenia w sprawie wyrobów medycznych.

Zgodnie zaś z art. 18 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wyrobów medycznych pacjentowi należy podać następujące informacje o wszczepionym wyrobie medycznym :

(i) informację pozwalającą na identyfikację wyrobu. Te informacje obejmują nazwę wyrobu, numer seryjny, numer serii, kod UDI, model wyrobu. Oprócz tego obejmują także imię i nazwisko lub nazwę, adres i adres strony internetowej producenta;

(ii) wszelkie ostrzeżenia dla pacjenta lub pracownika służby zdrowia oraz wszelkie środki ostrożności lub inne środki, które powinni oni podjąć w związku z racjonalnie przewidywalnymi wzajemnymi zakłóceniami między wyrobem medycznym o oddziaływaniami zewnętrznymi, badaniami medycznymi lub warunkami środowiska,

(iii) wszelkie informacje o spodziewanym okresie używania wyrobu oraz koniecznych działaniach następczych;

(iv) wszelkie inne informacje służące zapewnieniu bezpiecznego stosowania wyrobu przez pacjenta.;

Prawo do informacji pacjenta ze szczególnymi potrzebami

Szczególne uregulowania dotyczą udzielania informacji pacjentom będącym osobami ze szczególnymi potrzebami. Są to pacjenci w rozumieniu ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Tacy pacjenci powinni otrzymać informacje w zrozumiały dla niego sposób. Ustawodawca wymaga aby informacje pacjentowi w szczególny sposób. Ten szczególny sposób to ich przekazanie z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się. Przez środki wspierające komunikowania rozumie się środki, o których mowa w ustawie o języku migowym i innych środkach komunikowania się

Obowiązek podania informacji przez świadczeniodawcę stronę umowy z NFZ

W szczególny sposób został uregulowany obowiązek podania informacji przez świadczeniodawcę stronę umowy NFZ. Przez tego świadczeniodawcę rozumiemy świadczeniodawcę, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z § 11 załącznika do rozporządzenia w sprawie ogólnych warunków umów ten świadczeniodawca ma obowiązek na zewnątrz budynku, w którym udzielane są świadczenia, w miejscu ogólnie dostępnym zamieścić tablicę ze znakiem graficznym Funduszu. Oprócz tego świadczeniodawca ma obowiązek podać :

informacje o godzinach i miejscach udzielania świadczeń w poszczególnych zakresach świadczeń
imiona i nazwiska osób kierujących pracą komórki organizacyjnej. W przypadku zaś ambulatoryjnej opieki zdrowotnej obowiązek ten obejmuje także podanie dalszych danych. Te dalsze dane to imiona i nazwiska osób udzielających świadczeń oraz godzin i miejsca udzielania świadczeń;
informacje o miejscu i godzinach udzielania świadczeń przez podwykonawców, jeżeli zachodzi potrzeba poinformowania o tym świadczeniobiorców
zasady zapisów na porady i wizyty, z uwzględnieniem świadczeń udzielanych w warunkach domowych;
tryb składania skarg i wniosków u świadczeniodawcy;
informacje o prawach pacjenta;
zasady potwierdzania prawa do świadczeń;
adres oraz numery telefonów najbliższego miejsca, w którym są udzielane świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej;
numery telefonów alarmowych „112” i „999” obsługiwanych w ramach systemu powiadamiania ratunkowego;
adres i numer bezpłatnej infolinii Biura Rzecznika Praw Pacjenta;
adres i numer telefonu właściwej miejscowo komórki do spraw skarg i wniosków oddziału wojewódzkiego Funduszu;
informację o możliwości i sposobie zapisania się na listę oczekujących na udzielenie świadczenia;
inne informacje, jeżeli obowiązek ich ujawnienia świadczeniobiorcom wynika z umowy.

Obowiązki szczególne dla świadczeniodawców innych niż udzielających świadczeń całodobowo.

Z wyjątkiem świadczeniodawców udzielających świadczeń całodobowo świadczeniodawca jest zobowiązany umieścić:

informacje o godzinach i miejscach udzielania świadczeń w poszczególnych zakresach świadczeń;
adresy oraz numery telefonów podmiotów udzielających świadczeń poza godzinami pracy określonymi w umowie. Dotyczy to szczególności świadczeń udzielanych w dni wolne od pracy i w święta. Dotyczy to świadczeniodawców udzielających świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej;
numery telefonów alarmowych ratownictwa medycznego, tj. 112 i 999.