Prawo do strajku lekarzy i pielęgniarek

Prawo do strajku lekarzy i pielęgniarek jest temat co najmniej drażliwym. Wynika to z tego, że w tym prawie spotykają się dwie przeciwstawne wartości. Pierwszą z tych wartości jest prawo każdego pracownika to strajku. Skoro lekarze i pielęgniarki wykonują swoje zawody również w ramach stosunku pracy to tak jak wszyscy pozostali pracownicy powinni móc strajkować. Dlaczego bowiem ich sytuacja jako pracowników miałby być gorsza? Drugą wartością jest to, że zaprzestanie leczenia w ramach strajku może prowadzić do utraty życia lub zdrowia pacjenta.

Prawo do strajku lekarza i pielęgniarek jako prawo konstytucyjne

Prawo do strajku lekarza i pielęgniarek wynika wprost z przepis ów konstytucyjnych. Zgodnie z art. 59 ust. 3 Konstytucji RP „związkom zawodowym przysługuje prawo do organizowania strajków pracowniczych i innych form protestu w granicach określonych w ustawie. Ze względu na dobro publiczne ustawa może ograniczyć prowadzenie strajku lub zakazać go w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach”.

Zakazu do udziału w strajku dla lekarza i pielęgniarki nie przewiduje art. 19 ust. 2 i ust. 3 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych.

Wprost prawo do strajku lekarza i pielęgniarki nie zostało wyłączne w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Podobnie w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej takiego wyłączanie nie ma dla pielęgniarek i położnych.  

Ograniczenie prawa do strajku lekarz i pielęgniarki

Jak wyżej wskazano prawo lekarza i pielęgniarki nie zostały wyłączone. Zostało jednak ono w pewnym zakresie ograniczone. To ograniczenie wynika z uregulowań zwartych :

1. dla lekarzy – w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty,
2. dla pielęgniarek i położnych -w ustawie o zawodzie pielęgniarki i położnej.

Ograniczenia prawa do strajku dla lekarzy wynika z art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Przepis ten stanowi, że lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzielaniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego utarty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.

Z kolei dla pielęgniarek i położnych prawo do strajku jest ograniczone przez art. 12 ust.1 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Przepis ten stanowi,  że „pielęgniarka i położna są obowiązane, zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi, do udzielenia pomocy w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego”.

I wreszcie zarówno dla lekarzy jak i pielęgniarek oraz położnych prawo do strajku ogranicza również art. 19 ust.1 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Przepis ten zawiera następujące uregulowanie. Otóż „niedopuszczalne jest zaprzestanie pracy w wyniku akcji strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa”.

Prawo do strajku lekarza i pielęgniarek w kodeksach etyki

Prawo do strajku lekarza i pielęgniarek zostało również ograniczone w kodeksach etyki obowiązujących dla tych zawodów.

Dla lekarzy to ograniczenie zawiera art. 79 kodeksu etyki lekarskiej. Przepis ten stanowi, że „lekarz uczestniczący w zorganizowanej formie protestu nie jest zwolniony z obowiązku udzielania pomocy lekarskiej, o ile nieudzielenie tej pomocy może narazić pacjenta na utratę życia lub pogorszenie stanu zdrowia”. Czy z kodeku etyki lekarskiej wynika, że lekarz może uczestniczyć w strajku. Ale to uczestnictwo nie może prowadzić do narażenia na utratę życia lub pogorszenie stanu zdrowia

Podobnego uregulowania nie zawiera kodeks etyki zawodowej pielęgniarki i położnej Rzeczypospolitej Polskiej. Ograniczenie do udziału  w strajku można wywieść z uregulowań zawartych w art. 7 tego kodeksu. Po pierwsze pielęgniarka i położna mają obowiązek chronić życie i zdrowie ludzkie od poczęcia do śmierci. Po drugie bezpieczeństwo pacjentów jest przedmiotem szczególnej troski pielęgniarki i położnej. I po trzecie pielęgniarka i położna zobowiązane są do udzielania pierwszej pomocy w nagłych przypadkach oraz w sytuacji nagłego zagrożenia życia.